Effectief zijn – met ADHD (of ADD)

Eerder schreef ik een blog over plannen, neurodiversiteit en autisme. In deze blog schrijf ik over een andere vorm van neurodivergentie, namelijk ADHD. Dit staat wat dichter bij mij en ik deel dan ook graag mijn persoonlijke inzichten. ADHD is een stoornis waarbij je onder andere snel bent afgeleid en druk bent. Wanneer een kind veel energie heeft en alle kanten opspringt, denken we al gauw dat die ADHD heeft, nietwaar? Dat hoeft niet per se zo te zijn. Het hebben van ADHD is niet altijd op die manier zichtbaar.

ADHD staat voor attention deficit hyperactivity disorder. Dit wordt ook wel aandachtstekort-hyperkinetische stoornis of aandachtstekort-hyperactiviteitstoornis genoemd.

Dagdromen of hyperfocus

Soms kun je als ADHD’er zo in gedachten verzonken raken en dagdromen. In je hoofd ben je ergens anders, compleet in je eigen wereld. Je bent enorm druk in je hoofd: je bent dan hyper met je gedachten. Je denkt aan alles of je hebt juist een hyperfocus. Een hyperfocus houdt in dat je maar met één ding bezig bent en de rest van de wereld vergeet. Die hyperfocus zorgt ervoor dat je niet kunt ‘multitasken’. Je hebt in je hoofd maar één grote taak waar je aan kunt denken. Met ADHD is het niet zo dat het altijd hetzelfde onderwerp of thema hoeft te zijn.

Afwisseling en avontuur

Mensen met ADHD houden juist van afwisseling en wat avontuur. Een beetje stress kan geen kwaad, want de druk houdt de vaart erin. Zo ben je doelgericht bezig en wordt de tijd nuttig besteed. Vaak maken ADHD’ers het moeilijk voor zichzelf door snel afgeleid te raken als ze niet in hun hyperfocus zitten. Alles is urgent, alles moet meteen af zijn, alles moet even snel worden gedaan. Het gevaar is dat niets goed van de grond komt of goed wordt afgerond. Alles lijkt daardoor langer te duren en het is daarom lastig om geconcentreerd te blijven. Dit zorgt voor stress, frustratie én een kort lontje.

Zoveel vragen over ADHD of ADD

Toen ik op internet naar informatie zocht over ADHD schrok ik wel even. Het leek wel een doodsvonnis. Kunnen mensen met ADHD wel succesvol zijn (met of zonder medicatie)? In hoeverre zijn ze normaal? Overheersen de valkuilen en gevarenzones in het leven van een ADHD’er? Overigens spreken we tegenwoordig meer van ADD, omdat het een betere verzamelnaam woord is.

Creativiteit en ADD

Ik kan alleen uit eigen ervaring praten. Soms lijkt het alsof personen met ADHD creatiever en/of gevoeliger zijn dan de gemiddelde persoon. Volgens mij is een ADHD’er creatief en (snel) in staat om meerdere en verschillende thema’s te combineren. Dat is het voordeel van ADHD én meteen een leuke uitdaging voor de persoon die ADHD heeft.

Out of the box denken, nieuwsgierigheid en dingen durven uit te proberen, horen van nature wel bij ADHD. Ervaringen in het leven zorgen ervoor dat de lef om van alles te ondernemen misschien wordt afgestompt. Wie weet is dat in sommige gevallen juist wel goed (maar dat hoeft niet zo te zijn!). Ad hoc aan de slag kunnen en flexibel zijn, passen ook goed in het rijtje van ADHD. Je kunt snel kansen pakken als je je goed voelt en die ook kan verzilveren. Het nadeel is dat iets al gauw saai kan zijn. Je hebt afwisseling nodig.

Gevoeligheid, desinteresse en ADD

Gevoeligheid uit zich doordat ADHD’ers openstaan voor meerdere prikkels. Doorgaans denken ze ook veel prikkels aan te kunnen. De prikkels kunnen van alles zijn, zoals gesprekken met anderen, allerlei bezigheden of hobby’s, verschillende soorten werkzaamheden en klussen. Dit heeft eveneens z’n keerzijde. Je kunt bijvoorbeeld veel gesprekken voeren, alles aanhoren, maar niet per se op alles meteen reageren op het moment van het gesprek.

Het is alsof je hersenen tijd nodig hebben om inhoudelijk na te gaan wat je gesprekspartner eigenlijk zegt. Je luistert namelijk niet alleen naar de persoon, je kijkt eveneens naar iemand zijn of haar lichaamstaal. Het is een overload aan prikkels en je hebt het niet eens door. Overprikkeling bestaat echt. Het is leuk om te praten met mensen, maar na wat gesprekken ben je gesloopt. Je kunt daardoor op gegeven moment ongeïnteresseerd of bot overkomen. In feite ben je gewoon moe en over je eigen grenzen heengegaan door continu rekening te houden met je omgeving.

Impulsief en ADD

Natuurlijk kun je ervoor kiezen om meteen als een flapuit alles, maar dan ook alles te zeggen wat in je opkomt. Impulsiviteit is een ADHD’er niet vreemd. Als je wat ouder bent, weet je dat je daarna de schade moet herstellen als je meteen alles zegt wat je denkt. Zo zie ik dat tenminste. Dit geldt wellicht niet voor elke ADHD’er. Niemand is 100% hetzelfde!

ADHD is iets in je hersenen en zowel genetica als je omgeving (en ervaringen in het leven) hebben daar invloed op. Je moet ervoor waken om het een en ander steeds op te kroppen, omdat je niet als een flapuit wil overkomen. Niemand wil een tikkende tijdbom zijn. Maak van je hart geen moordkuil: onderzoek hoe je dingen het beste kunt verwoorden of communiceren. Neem de tijd om te mediteren en te reflecteren, maar blijf niet hangen in die zelfreflectie.

Overprikkeling en ADD

Even terug naar het ‘gesloopt zijn’. Het kan zijn dat niet iedereen die kant van je ziet, omdat je naar buiten toe altijd energiek en vol levenslust overkomt. Die hypermomenten worden in balans gebracht door momenten waarin je goed moet opladen en nauwelijks prikkels aankan. Ook kun je zo ongeïnteresseerd zijn in iets dat je geen prikkel of energie ervaart om iets te doen (zoals schoonmaken). Je bent zo moe dat je vergeetachtig bent. Hoe pak je dit allemaal aan? Kun je deze zwakke momenten zien aankomen? Hoe kan plannen een ADHD’er of ADD’er helpen?

Planningstools

Doordat je met verschillende dingen bezig bent of juist in een hyperfocus zit, is het goed om een agenda én een kalender te hebben. In je agenda of dagplanner kun je je meerdere activiteiten noteren die af moeten zijn op die dag. De taken of afspraken die je opschrijft moeten die dag ook echt gebeuren. Die hebben prioriteit. Schrijf daarom niet teveel taken op. Wees realistisch.

Agenda en ADD

Als je even niet meer weet wat je moet doen, kun je je agenda of dagplanner openslaan. Zo zit je weer op de goede weg. Een goedkeuringskrul of een vinkje plaats je bij de gedane taak en het is als een beloning. Je weet dat je iets hebt afgerond en dat maakt je trots. Een beloning kan ook iets groters zijn. Op deze manier bouw je ontspannende rustmomenten in je dag.

Even tussendoor: mensen met ADHD schijnen vaker slaapproblemen te hebben.

Kalender en ADD

Een kalender of familieplanner is vooral handig als je met anderen samenwoont. Het is een extra reminder voor de gezamenlijke dingen voor jezelf en voor de anderen. Een familieplanner herinnert je eraan wat je nog wil bespreken met een ander of welke gezinsactiviteit voor de deur staat. Ik vind het fijn om per maand een overzicht te hebben en niet van week tot week te leven als het om gezamenlijke activiteiten gaat. Hetzelfde geldt voor werksituaties. Ik houd van projectmatig werken en markeer graag bepaalde data. Die deadlines heb ik nodig!

Ik heb de LUNA Familieplanner bedacht, omdat ik op zoek was naar een maandplanner of maandkalender voor mijn gezicht. Op die manier kreeg ik meer overzicht, rust en balans. Het is niet zo dat ik van nature een geweldige planner ben. Als tiener volgde ik een timemanagement cursus (dat was nagenoeg verplicht).

Als je ADHD hebt, kan een uur als twee minuten aanvoelen als je aan het dagdromen bent. Of juist als je een hyperfocus hebt. Of wanneer je in gesprek bent en een focus hebt op die persoon. Als je van afspraak naar afspraak moet, helpt het om een horloge om te hebben. Je kunt de tijd beter in de gaten houden. Het beste is een alarm of wekker. Wanneer die afgaat, weet je dat je moet afronden en doormoet naar het volgend onderdeel van je dag. Thuis heb ik zelf liever een wekker dan een horloge om. Ik wil niet steeds naar die klok hoeven te kijken.

Deadlines

Schrijf belangrijke data of deadlines op in je agenda en kalender. Plan meerdere deadlines voor jezelf in. Stel dat je een ondernemer bent en elk kwartaal je omzetbelasting moet opgeven. Dat is dan gewoon een gegeven. Misschien vind je cijfers en administratie saai. Dat is niet erg. Organiseer meerdere momenten om aan je financiële administratie te werken. Heb je documenten van anderen nodig? Communiceer een haalbare deadline, zodat je daarna nog de tijd hebt om die informatie te verwerken. Je hoeft niet elke week aan je complete boekhouding te zitten.

Breng alles in kaart

Zorg ervoor dat je niet voor alles actief of bewust je hersenen hoeft te gebruiken. Met andere woorden, wat kun je op automatische piloot doen? Geef alles in huis een vaste plaats, zodat je niet steeds hoeft te zoeken als je weer iets kwijt bent of nodig hebt. Berg je administratie op een vaste plek op. Richt je huis, huishouden of werk ‘lean’ in. Neem de tijd om je werkplek of je huis goed in te delen, zodat je werkproces of het huishouden gestroomlijnd verloopt.

Veel handelingen van ons zijn terugkerend. Doe bijvoorbeeld altijd een deel van het huishouden of het schoonmaken op een bepaalde dag. Wacht niet op een spontaan moment om op te ruimen als je die taak saai vindt. Kijk of je ook je netwerk kunt inzetten om je te helpen met de ‘boring moments in life’.

Structuur

Structuur is belangrijk. Je weet bijvoorbeeld dat je elke dinsdag en donderdag bepaalde verplichtingen hebt. Je kunt rekening hiermee houden in je weekmenu of maaltijdplanning en de voorbereiding daarvan. Ook per dag heb je vaste momenten nodig, zorg bijvoorbeeld altijd voor een goed ontbijt! Als het moeilijk is om discipline en dat ritme inclusief die structuur vol te houden, spreek met iemand af om het samen te doen. Als het probleem groter wordt, kun je overwegen een professional of coach in te schakelen. Wanneer je eenmaal gediagnostiseerd bent met ADHD (eerste stap: de huisarts) is er veel mogelijk qua hulp. Laat je adviseren. Je hoeft het niet alleen te doen.

Zorg voor balans

Plan niet te veel activiteiten per week. Balans kun je alleen creëren door in te plannen wat moet gebeuren. Dit houdt in dat je vaker ‘nee’ zal zeggen. Je kunt niet elke dag allerlei sociale verplichtingen hebben, want je moet opladen. Je wil eveneens ruimte in je agenda beschikbaar hebben voor je eigen spontaniteit of impulsiviteit. Niet alles moet je plannen. Ook hoef je niet al je vrije tijd aan anderen te besteden. Voorkom dat je helemaal gesloopt bent. Gun je zelf fijne momenten om in je eentje of met je gezin te zijn als je die hebt.

Wat privé geldt, is ook zo in het werkleven. In werksituaties plan je momenten om in een hyperfocus te komen en hard aan de slag te gaan. De aanloop kan veel tijd en energie kosten. Onderschat dat niet. Weer andere momenten plan je in om inspiratie op te doen of om je eigen werk opnieuw te lezen en te perfectioneren. Is je werk ook duidelijk en inzichtelijk voor anderen? Ga dat na.

Als je je werk soms even stil zet en later er opnieuw naar kijkt, kun je vast zelf veel fouten eruit halen. Houd hier rekening mee in je planning. Wat doe je als je een pauze neemt? Je kunt artikelen lezen of filmpjes bekijken die je hebt opgeslagen om op een later moment te bekijken. Dit is het moment. Je kunt je eerdere notities of aantekeningen (in je agenda of notitieboek) herlezen. Misschien kun je zelf het e.e.a. opruimen wat je niet meer nodig hebt.

Hoofd- en bijzaken en ADD

Schrijf je (persoonlijke) deadlines op. Bespreek die deadlines met anderen, zodat je wat druk ervaart om er werk van te maken. Door met deadlines te werken, heb je meer stimulans om de hoofdzaken van de bijzaken te scheiden. Je moet dan gaan nadenken, het voor jezelf beargumenteren en dan kiezen. Werk niet zozeer toe naar één moment suprême maar heb liever meerdere ‘kleinere’ momenten. Zo kun je sneller succesjes vieren en leren van gemaakte fouten.

Gesprekken en ADD

Hetzelfde geldt voor gesprekken. Je hebt van alles dat door je heen gaat. Doseer je gedachten voor je gesprekspartner. Probeer het onderwerp af te bakenen. Blijf ook na het gesprek in contact om en door te delen wat er in je omgaat. In het gesprek kun je bijvoorbeeld delen wat het meest belangrijk voor je is. Andere minder relevante dingen kunnen even wachten.

• Heb je een gouden tip of een andere opmerking? Stuur eens een bericht en laat het weten.
• Wil je liever een geldverhaal delen (alleen voor mama’s). Klik dan op ‘interview geldverhaal‘.
• Vond je dit interessant? Deel het met anderen.
• Steun Mama Budget door je aankopen via de links te doen. Mama Budget ontvangt een kleine vergoeding wanneer je via de links zoals Bol.com of Amazon.nl bestelt.
• Belangrijk: ik ben geen financieel adviseur, ik deel mijn ervaringen en tips over geld. Ik ben ook benieuwd naar jouw geldervaring. Laten we van elkaar leren.